Nata e Kadrit

Falënderimet qofshin për Allahun ndërsa përshëndetjet për Muhammed Mustafanë, familjen, shokët dhe tërë pasuesit e tij gjer në amshim!
Askush prej nesh nuk diskuton se Ramazani ka vlerë të madhe. Të gjithë njëzëri jemi pajtuar për këtë. Madje ajo që është realitet, e që qartë shihet edhe në shoqërinë muslimane, është se këtij riti islam i kushtohet rëndësi më shumë se sa namazit dhe zekatit ngase të shumte janë ata që agjërojnë e nuk falen, të shumtë janë ata që agjërojnë e nuk japin zekatin.
Artikulli ynë do t’i referohet kësaj radhe vetëm një pjese të Ramazanit, pjesës së fundit, e më konkretisht, Natës së Kadrit, e cila me plot kuptimin e fjalës mund të quhet Natë e Madhe.
Përse quhet Nata e Kadrit?
Janë dhënë mendime të ndryshme, rezymeja e të cilave është:
- Caktohet fati i tërë vitit, siç thotë Allahu:
“فيها يفرق كل أمر حكيم
4. Në atë (natë) zgjidhet çdo çështje në mënyrë të prerë”.
(ed-Duhan, 4)
- Është quajtur kështu ngase rrjedh prej fjalës el-Kadr (nder, respekt, konsideratë). Thuhet: Fulanun dhu kadrin adhim (فلان ذو قدر عظيم): Filani ka nam të madh. Me këtë kuptim thotë Allahu:
„ وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ (2) لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ
E ç'të bëri ty të dish se ç'është Nata e Kadrit? 3. Nata e Kadrit është më e rëndësishme se një mijë muaj!“.
(el-Kadr, 2-3)
- Për hire të vlerës së madhe që ka, siç na ka mësuar Muhammedi, alejhi’s selam:
“من قام ليلة القدر إيماناً واحتساباً غفر له ما تقدم من ذنبه
Kush falet Natën e Kadrit me besim dhe sinqeritet (llogari në shpërblim të Allahut), atij i falen mëkatet e mëparshme”. ([1])
- Për shkak të fshehjes së saj. Ata që thanë këtë mendim, fjalën el-kadr e përkthejnë si ngushtim (التضييق) me kuptim të fshehjes së saj nga dituria e njerëzve. El-Halil b. Ahmedi mendon se është quajtur me këtë kuptim për arsye se toka atë ditë nuk i zë melaiket e Allahut. Këtë kuptim të fjalës el-kadr e kanë përfituar nga domethënia e ajetit:
“ وأما إذا ما ابتلاه فقدر عليه رزقه
16. Por, kur për ta sprovuar ia pakëson furnizimin (e varfëron), ai thotë: "Zoti im më ka nënçmuar!”.
(el-Fexhr, 16)
- Quhet kështu për arsye se zbresin melaike me nam të madh tek Allahu, në mesin e tyre edhe Xhibrili, siç thotë Allahu:
„ تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ
4. Me lejen e Zotit të tyre në (atë natë) të zbresin engjëjt dhe shpirti (Xhibrili) për secilën çështje“.
(el-Kadr, 4)
- Quhet kështu ngase në këtë natë ka zbritur një libër me vlerë, nëpërmjet një meleku me nam tek një pejgamber i ndershëm dhe ummet i ndershëm.
- Quhet kështu ngase ai që falet në të arrin gradë të lartë tek Allahu.
Dobitë e Natës së Kadrit
- Është nate në të cilën ka filluar zbritja e Kur’anit, siç thotë Allahu:
„إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ
Ne e zbritëm atë (Kur'anin) në Natën e Kadrit “.
(el-Kadr, 1)
- Është natë e bekuar, siç thotë Allahu:
„إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ
3. Ne e zbritëm atë në një natë të bekuar (në natën e begatshme të kadrit). Ne dëshiruam t'u tërheqim vërejtjen, e njerëzit të jenë të gatshëm“.
(ed-Duhan, 3)
- Në të zbret caktimi vjetor nga Leuhi Mahfudhi, siç thotë Allahu:
“فيها يفرق كل أمر حكيم
4. Në atë (natë) zgjidhet çdo çështje në mënyrë të prerë”.
(ed-Duhan, 4)
- Në këtë natë bëhet një zbritje e paparë e melekëve të Allahut në tokë, siç thotë Allahu:
„ تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ
4. Me lejen e Zotit të tyre në (atë natë) të zbresin engjëjt dhe shpirti (Xhibrili) për secilën çështje“.
(el-Kadr, 4)
- Është më e mirë se sa 1000 muaj, që bëjnë 83 vjet e katër muaj. Thotë Allahu:
„ وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ (2) لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ
E ç'të bëri ty të dish se ç'është Nata e Kadrit? 3. Nata e Kadrit është më e rëndësishme se një mijë muaj!“.
(el-Kadr, 2-3)
Në realitet, shifra 1000, sipas Shejh Sha’rawit, nuk është për qëllim si e përkufizuar ngase arabët atëbotë nuk llogaritnin në më shumë se 1000, dhe mu për këtë Allahu e përdori këtë shprehje si shprehje të tyre e jo se e pati për qellim vet shifrën. Pra për qellim është një vlerë e pasosur dhe e paskajshme.
- Falja e të gjitha mëkateve. Buhariu dhe Muslimi transmetojnë se Muhammedi, alejhi’s selam ka thënë:
“من قام ليلة القدر إيماناً واحتساباً غفر له ما تقدم من ذنبه
Kush falet Natën e Kadrit me besim dhe sinqeritet (llogari në shpërblim të Allahut), atij i falen mëkatet e mëparshme”. ([2])
Ky hadith vë në pah se falja bëhet e vetëm mëkateve të mëparshme, por jo, bëhet edhe falja e mëkateve të mëvonshme. Kjo për arsye se Imam Ahmedi transmeton një hadith, i cili përkrah një analizë tonën të thjeshtë, e cila do të vijojë më poshtë. Imam Ahmedi ka transmetuar një hadith, kuptimisht të ngjashëm, por me një fjalë tepër si prapashtesë kuptimore e hadithit:
“و ما تأخر
e edhe ato të mëpastajmet”.
Duke mos synuar analizën shkencore të hadithit në aspektin e vërtetësisë apo jo, them se hadithi, edhe nëse ka sened të dobët, ai ka kuptim të vërtetë. Kjo për faktin se Nata e Kadrit në kaptinën el-Kadr u cilësua si natë më e mirë se 1000 muaj që bëjnë 83 vite e katër muaj. Nëse ndalemi dhe e llogarisim mesataren e jetës së ummetit të Muhammedit, alejhi’s selam na del se ajo, në bazë të hadithit:
„ أعمار أمتي ما بين الستين والسبعين
Mesatarja e moshës së ummetit tim sillet ndërmjet moshës 60-70 vjeçare“ ([3])
Pra, jeta e një njeriu mesatar nuk kalon moshën 83 vjeçare, pastrimin e së cilës prej mëkateve e bën vetëm një Natë e Kadrit. Në bazë të kësaj themi se derisa Nata e Kadrit ka vlerë më shumë se 80 vite, moshë mbi mesataren e ummetit të Muhammedit, alejhi’s selam, atëherë kemi të drejtë të konstatojmë se teoria jonë së bashku me kuptimin e hadithit të Imam Ahmedit janë të vërteta. Allahu e di më së miri!
Nata e Kadrit a është e veçantë për ummetin tonë?
Ajo që aludohet në mes rreshtave të haditheve të transmetuara për këtë por të cilat janë të pavërteta ose të pa verifikuara, ose të paktën ne nuk i gjetëm të tilla, është se Allahu i Madhëruar me këtë natë veçoi vetëm Ummetin e Muhammedit, alejhi’s selam. Imam Maliku transmeton në Muvetta dhe Bejhekiu në esh-Shuab nga Katadeja se Pejgamberi, alejhi’s selam ishte njoftuar për jetët e gjata të popujve para tij kështu që veprat e ummetit të tij me jetë të shkurtër iu duken të pakta. Allahu për hirë të kësaj ia dha këtë natë. ([4])
Bejhekiu transmeton nga Muxhahidi se Pejgamberi, alejhi’s selam e kishte përmendur një njeri nga israelitët, i cili kishte qenë në xhihad 1000 muaj. Kur muslimanët e dëgjuan këtë u mahnitën kështu që Allahu shpalli:
„ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ
3. Nata e Kadrit është më e rëndësishme se një mijë muaj!“.
(el-Kadr, 3)
...për t’ua bërë me dije se kjo natë ka më shumë vlerë se sa 1000 muajt luftim të atij njeriu.
Në një hadith apokrif, të shpifur, të fabrikuar, të transmetuar nga Dejlemiu përmendet se: „Allahu ia dha ummetit tim Natën e Kadrit dhe nuk ua dha atyre që ishin më parë“. ([5])
Ibni Haxheri në el-Fet’h përmend mendimet e disa prej dijetarëve malikitë dhe ndonjë dijetari shafiit, që prerazi japin këtë mendim.
Përse Allahu e la sekret këtë natë?
E la sekret këtë natë sikurse la sekret edhe gjëra tjera. psh.: vdekjen që të frikësohet mëkatari, përgjigjen e duasë që të lutemi vazhdimisht, emrin e Tij më të madh që ta lusim me të gjithë emrat, etj.
Allahu e ka fshehur këtë natë që ne të largohemi nga mëkatet tërësisht ngase, sikur që shpërblimi jepet shumëfish po kështu edhe ndëshkimi për mëkatet është i tillë. Pra është lënë sekret që njeriu të ketë kujdes maksimal nga mëkatet.
Kush e ka parë Natën e Kadrit?
Ka thënë Ibni Rexhebi: „Allahu nuk ia zbuloi këtë natë askujt me përjashtim të Pejgamberit tonë, alejhi’s selam. Ai e pa në ëndërr dhe iu bë e qartë se cila është. Deshi t’iu tregonte shokëve të vet për të por dy veta nga sahabet u kacafytën ndërmjet vete kështu që nuk mundi tua tregoje atë por i porositi ta kërkojnë atë në dhjetëshin e fundit të Ramazanit“.
Në disa hadithe thuhet se disa sahabe e kishin parë Natën e Kadrit dhe atë në të 27-tën natë. Buhariu dhe Muslimi transmetojnë nga Ibni Omeri se Pejgamberi, alejhis selam ka thënë:
„أرى رؤياكم قد تواطأت في السبع الأواخر ، فمن كان متحريها فليتحرها في السبع الأواخر
Po shoh se ëndrra juaj është përputhur në shtatëshen([6]) e fundit (27-tën), andaj kush ka vendosur ta kërkojë atë le ta kërkojë në shtatëshen e fundit (në të 27-tën natë)“.
Nata e Kadrit dhe Nata e Xhumasë
Është polemizuar se a është më me vlere Nata e Kadrit apo Nata e Xhumasë. Shumica e dijetarëve kanë anuar kah Nata e Kadrit për arsyet vijuese:
„ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ
3. Nata e Kadrit është më e rëndësishme se një mijë muaj!“.
(el-Kadr, 3)
“فيها يفرق كل أمر حكيم

Ka thënë Neveviu: Dijetaret kanë polemizuar rreth natës së saj (N.K).
1. Një grup kanë thënë se ajo një vit është në një natë ndërsa vitin tjetër është në natën tjetër. Ky mendim mund të merret si përputhje në mes këtyre haditheve.
2. Është thënë po ashtu se çdo hadith ka ardhë me caktimin e njërës kohë të saj kështu që nuk ka kundërthënie në mes tyre (haditheve). Kështu kanë thënë Imam Maliku, Ahmedi, Thevriu, Is'haku, Ebu Thevri, etj. Këta thanë se kjo natë ec (endet) nëpër dhjetëshin e fundit të Ramazanit (d.t.th: një vit është në një natë ndërsa vitin tjetër në tjetër natë).
3. Është thënë po ashtu se ajo endet nëpër tërë Ramazanin, jo vetëm në dhjetëshin e fundit, por ky mendim është i dobët.
4. Është thënë po ashtu se ajo është natë e caktuar dhe kurrë nuk lëviz-endet, madje është thënë se ajo është e caktuar në të gjitha vitet, që nuk ndryshon. Bazuar në këtë, ajo është në tërë vitin. Ky mendim është i Ibni Mes'udit, Ebu Hanifes dhe dy nxënësve te tij. Ky mendim nuk është i vërtetë për arsyen e shprehur në këtë hadith. Zirr b. Hubejshi transmeton se i ka thënë Ubej b. Ka’bit:
“إِنَّ أَخَاكَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مَسْعُودٍ يَقُولُ مَنْ يَقُمْ الْحَوْلَ يُصِبْ لَيْلَةَ الْقَدْرِ فَقَالَ يَغْفِرُ اللَّهُ لِأَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ لَقَدْ عَلِمَ أَنَّهَا فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِنْ رَمَضَانَ وَأَنَّهَا لَيْلَةُ سَبْعٍ وَعِشْرِينَ وَلَكِنَّهُ أَرَادَ أَنْ لَا يَتَّكِلَ النَّاسُ ثُمَّ حَلَفَ لَا يَسْتَثْنِي أَنَّهَا لَيْلَةُ سَبْعٍ وَعِشْرِينَ
Vëllai yt, Ibni Mes’udi po thotë se kush falet gjatë tërë vitit e arrin Natën e Kadrit. Allahu e faltë Ebu Abdurrahmanin, tha Ubejji. Ai e di se Nata e Kadrit është në dhjetëshin e fundit të Ramazanit, e më konkretisht e di se është në natën e 27-të, por ai e tha këtë ngase ka dashur që njerëzit të mos mbështetën vetëm në të. Pastaj u betua në formë të prerë pa përjashtim (pa thënë inshaAllah) se ajo është në natën e 27-të”. ([12])
Shënim: Mendimi edhe pse nuk është i vërtete megjithatë ne përfitojmë prej tij një këshillë të bukur. Ajo është se edukata e muslimanit me muslimanin duhet të jetë perfekt çdoherë. Ubejji nuk i tha Zirr-rrit të largohet nga Ibni Mes’udi se ai është injorant, novator, jo, ai para se t’ia gjente gabimin ia gjeti arsyen, dhe siç thuhet: “Vëllait gjeja 70 arsye para se t’ia gjesh një gabim”, “Së pari shiko se çfarë ka për qellim e pastaj fol”.
5. Ibni Omeri dhe një grup sahabesh mendonin se ajo është në tërë Ramazanin, e jo vetëm në dhjetëshin e fundit.
6. Është thënë se ajo është në dhjetëshin e mesëm të Ramazanit (11-20).
7. Është thënë se është në dhjetëshin e fundit, më konkretisht në netët tek.
8. Është thënë se është në dhjetëshin e fundit në netët çift, siç qëndron në hadithin e Ebu Seidit.
9. Është thënë se ajo është në natën e 23-të, ose 27-të. Ky mendim është i Ibni Abbasit.
10. Është thënë: Kërkohet në natën e 17-të, 21-të, 23-të. Kjo është rrëfyer nga Aliu dhe Ibni Mes'udi.
11. Është thënë nata e 23-të. Ky mendim është i shumë sahabeve dhe të tjerëve.
12. Është thënë: Ajo është nata e 24-të. Këtë mendim e përfaqësojnë Bilali, Ibni Abbasi, Hasan Basriu dhe Katadeja.
13. Është thënë: Nata e 27-të. Ky është mendim i një grupi sahabesh.
14. Nata e 17-të. Ky mendim është i Zejd b. Erkamit dhe Ibni Mes'udit.
15. Nata e 19-të. Mendim i Ibni Mes'udit dhe Aliut.
16. Nata e fundit e Ramazanit([13]).
Mendime të pasakta rreth Natës së Kadrit
1. Është ngritur dhe më nuk ekziston.
2. Është në çdo shtatë vjet një herë.
3. Është në tërë vitin.
4. Është në tërë muajin.
5. Është në natën e parë të Ramazanit.
6. Është në netët prej 11-20.
Me një fjale, çdo mendim që del jashtë përcaktimit kohor të dhjetëshit të fundit të Ramazanit cilësohet si i pavërtetë. Allahu e di më së miri!
Çka të bëjmë në këtë natë?
- Adhurimi gjatë ditës. Ka thënë Ibni Rexhebi duke cituar mendimin e Sha’biut: Nata e saj, në vlerë, është sikurse dita e saj.
- Vonimi i iftarit. Prej gjërave që preferohen gjatë Natës së Kadrit, respektivisht në netët që shpresohet të jetë kjo natë, është edhe vonimi i iftarit, respektivisht i darkës. Taberaniu transmeton me sened të vërtetë nga Enesi se:
„Kur vinte dhjetëshi i fundit i Ramazanit, Pejgamberi, alejhi’s selam çonte shtratin e tij, largohej prej grave dhe darkën e tij e shtynte deri në syfyr“.
- Larja në mes akshamit dhe jacisë. Ibni Rexhebi ka thënë: Pastrimi në mes këtyre dy kohëve të namazeve është i preferuar në këto dhjetë ditë. Argument ka marrë një hadith të transmetuar nga Aisheja: “Dhe pastrohej ndërmjet dy ezaneve –të akshamit dhe jacisë-”.
- I’tikafi. Argument për këtë merret hadithi i Aishes i shënuar nga Buhariu dhe Muslimi se: “Pejgamberi, alejhi’s selam qëndronte në I’tikaf në dhjetëshin e fundit të Ramazanit deri pat vdekur”.
Megjithatë, I’tikafi bëhet në dhjetë ditët e fundit e jo vetëm në këtë ditë.
- Namazi. Në këtë natë nuk ka namaz të veçantë, besimtari mund të falet dhe të lexojë Kur’an sa të dojë. Muhammedi, alejhi’s selam ka thënë:
“من قام ليلة القدر إيماناً واحتساباً غفر له ما تقدم من ذنبه
Kush falet Natën e Kadrit me besim dhe sinqeritet (llogari në shpërblim të Allahut), atij i falen mëkatet e mëparshme”. ([14])
“فَمَنْ قَامَهَا ابْتِغَاءَهَا إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا ثُمَّ وُفِّقَتْ لَهُ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَمَا تَأَخَّرَ
...e kush falet në të duke e kërkuar atë, me besim dhe llogari (në shpërblimin e Allahut), e pastaj bekohet për këtë natë (ia qëllon kësaj nate), atij i falen mëkatet e mëparshme dhe ato të mëpastajme”. (Ahmedi)
- Falja e namazeve me xhemat ne xhami, e në veçanti namazin e jacisë dhe sabahut, për faljen e të cilave në xhami, Muhammedi, alejhi’s selam ka thënë se njeriu arrin vlerën e faljes së tërë natës nafile.
- Duaja. Aisheja e kishte pyetur Muhammedin, alejhi’s selam se nëse Allahu më bekon për këtë natë atëherë si të lutem? Muhammedi, alejhi’s selam i tha: Thuaj:
„Allahumme inneke afuvvun tuhibbu’l afve fea’fu anni“.
(O Zoti im, Ti je Falës dhe e do faljen andaj më fal mua) ([15])
Ose:
„Eudhu bi ridake min sehatike ve afvike min ukubetike“.
(Kërkoj mbrojtje me kënaqësinë Tënde ndaj hidhërimit Tënd dhe me faljen Tënde nga ndëshkimi Yt) ([16])
Ndoshta këto hadithe kane qenë motiv për disa dijetarë të cilët thonë që në këtë natë të mos lutemi me lutje të pa transmetuara nga Pejgamberi, alejhi’s selam.
- Zgjimi i familjes për falje. Është vërtetuar se Muhammedi, alejhi’s selam e zgjonte familjen e tij te faleshin në netët që shpresonte se është Nata e Kadrit.
Shenjat e Natës së Kadrit
1. Lindja e diellit në mëngjesin e asaj dite pa rreze.
2. Nata e saj nuk është as e ftohtë as e nxehtë.
3. Qentë nuk lehin dhe gomarët nuk pëllasin atë natë ngase djajtë janë të lidhur dhe derisa ata nuk i shohin djajtë nuk lehin dhe nuk pëllasin.
Mëkatari në këtë natë
Transmeton Ibni Maxhe se kur Ramazani kishte hyrë, Pejgamberi, alejhi’s selam kishte thënë:
“إِنَّ هَذَا الشَّهْرَ قَدْ حَضَرَكُمْ وَفِيهِ لَيْلَةٌ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ مَنْ حُرِمَهَا فَقَدْ حُرِمَ الْخَيْرَ كُلَّهُ وَلَا يُحْرَمُ خَيْرَهَا إِلَّا مَحْرُومٌ
Ky muaj iu erdhi. Në të është një natë, e cila është më e mirë se 1000 maj. Kush privohet nga mirësia e saj ai është privuar nga tërë e mira, dhe prej saj nuk privohet përveçse njeriu i pafat (që nuk mund të fitojë të mira)”. ([17])
Gjërat që të privojnë nga mirësitë e kësaj nate
- Shirku. Ka thënë Allahu:
„وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ
65. Pasha All-llahun, ty të është shpallur, e edhe atyre para teje: "Nëse i bën shok (All-llahut) , veprat tua janë të asgjësuara dhe ti do të jeshë prej të humburve“.
(ez-Zumer, 65)
- Arroganca ndaj prindërve. Nesaiu transmeton se Muhammedi, alejhi’s selam ka thënë:
„لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنَّانٌ وَلَا عَاقٌّ وَلَا مُدْمِنُ خَمْرٍ
Në Xhennet nuk do të hyjë njeriu që bën mirë e më pas ua përmend atë njerëzve, as ai që ka sjellje të keqe ndaj prindërve dhe as konsumuesi i alkoolit“. ([18])
- Prishja e marrëdhënieve familjare. Muhammedi, alejhi’s selam ka thënë:
„Në Xhennet nuk hyn ai që shkëput marrëdhëniet familjare“. (Buhariu)
- Bërja e mëkateve haptazi. Muhammedi, alejhi’s selam, siç shënojnë Buhariu dhe Muslimi, ka thënë:
„Tërë ummeti im janë të falur përveç atyre që bëjnë mëkate haptazi“.

Sedat G. ISLAMI
Burim kryesor: Lejletu’l kadri, Abdu’l Mun’im Ibrahim, Mektebetu evladi’sh shejh li’t turath, b. 1, 2000
4 tetor 2007, e enjte
Reinach, Aarau, Zvicër


--------------------------------------------------------------------------------

[1] Buhariu dhe Muslimi
[2] Buhariu dhe Muslimi
[3] Silsiletu’s sahihah, 757
[4] Hadithi eshte mursel. http://audio. islamweb. net/audio/ index.php? page=FullContent&audioid=121975
[5] Shejh Albani e ka cilësuar apokrif, të shpifur. Shih: es-Silsiletu’ d daifah, 6/124
[6] Ne komentin e Sahihut te Buhariut thuhet: Nga forma sipërfaqësore vërehet se për qellim është fundi i muajit (d.t.th: nata e 27-te). Është thënë se për qellim është shtatëshe, fillimi i te cilit është nata e 22-te ndërsa fundi është nata e 28-te. Sipas mendimit te pare, nata e 21-te dhe 23-te nuk hyjnë ne kuadër te kësaj, ndërsa sipas mendimit te dyte, hyn vetëm e dyta (ndoshta për qellim e ka nata e 23-te, e dyta e cekur ne mendimin paraprak) ndërsa nuk hyn nata e 29-te…Pasi qe Ibni Haxheri i cek disa transmetime nga Buhariu, Muslimi dhe Imam Ahmedi, thotë se ne baze te domethënies se tyre, mundësia ose opsioni i pare i komentimit te "Shtatëshes" është me i qëlluar. Shih: Fet'hul Bari.
[7] Buhariu dhe Muslimi
[8] Hadithi ka sened autentik. Shih: es-Silsiletu’ s sahihah, 3/57
[9] Luftëtarit që bën roje në radhët e para dhe afër tokës dhe kufijve të armikut derisa ushtarët tjerë kryejnë rojën në zona përbrenda territorit të tyre dhe më pak të rrezikshme. http://altartosi. com/ideas/ 13/idea129. html
[10] Shejh Albani thotë se hadithi ka sened autentik. Shih: es-Silsiletu’ s sahihah, 6/739
[11] Transmetim unanim
[12] Hadithi eshte Hasen sahih. Shih: Sahihu ve dafiu sunenin Ebi Davud, 1378
[13] Komentimi i Ebu Davudit, Avnul Ma'bud. (Komenti është huazuar nga CD Kutubu-t-Tis' a).
[14] Buhariu dhe Muslimi
[15] Transmeton Imam Ahmedi
[16] Transmeton Imam Muslimi
[17] Transmeton Ibni Maxheh ndersa Shjh Albani e ka cilesuar hasen sahih. Shih: Sahihu’t tergibi ve’t terhib, 989, 990
[18] Shejh Albani ne Sahihu ve daifu suneni’n nesaijj e ka cilesuar autentik. Shih hadithin: 5672